Tijdelijke werkloosheid wegens de coronapandemie of de oorlog in Oekraïne - overgangsregeling vanaf 01.07.2022 |

Waarom dit infoblad?

Om u te informeren over de voorwaarden en de formaliteiten die vanaf 01.07.2022 van toepassing zijn voor het invoeren van een stelsel van tijdelijke werkloosheid.

Tot 30.06.2022 kon alle tijdelijke werkloosheid die verband hield met de coronapandemie en het conflict tussen Rusland en Oekraïne beschouwd worden als tijdelijke werkloosheid wegens overmacht en was een vereenvoudigde procedure voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid van toepassing.

Vanaf 01.07.2022 gelden terug de normale procedures voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid. Dit betekent dat u terug mededelingen tijdelijke werkloosheid moet versturen naar de RVA en dat het begrip ‘overmacht’ opnieuw geïnterpreteerd wordt in zijn normale betekenis.

Welk type tijdelijke werkloosheid?

Afhankelijk van de situatie waarin uw onderneming zich bevindt, bestaan er twee soorten tijdelijke werkloosheid waarop u eventueel een beroep kunt doen voor uw werknemers:

• tijdelijke werkloosheid wegens overmacht
• tijdelijke werkloosheid om economische redenen

De formaliteiten zijn verschillend voor beide vormen van tijdelijke werkloosheid.

Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht

Wat is 'overmacht'?

Overmacht veronderstelt een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, los van de wil van de partijen, die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk en volledig onmogelijk maakt.

Tot 30.06.2022 werd een soepele toepassing van het begrip overmacht aanvaard en werden alle situaties van tijdelijke werkloosheid door het coronavirus en de oorlog in Oekraïne beschouwd als tijdelijke werkloosheid wegens overmacht, ook al kon er bijvoorbeeld nog enkele dagen worden gewerkt.

Deze soepele regeling eindigde op 30.06.2022. Dit betekent dat het begrip overmacht terug geïnterpreteerd wordt in zijn normale betekenis en dat er nog enkel een beroep gedaan kan worden op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht indien de uitvoering van de arbeidsovereenkomst volledig onmogelijk is.

Zo kan er voor de volgende situaties nog tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden aangevraagd:

• De werknemer is niet arbeidsongeschikt, maar moet in quarantaine of in isolatie om de verspreiding van het coronavirus te beperken, op voorwaarde dat hij niet kan telewerken;
• !!! Tot 31.12.2022 heeft de werknemer ook het recht om afwezig te zijn op het werk wanneer hij moet instaan voor de opvang van een kind dat met hem samenwoont en dat niet naar het kinderdagverblijf, de school of een centrum voor opvang van personen met een handicap kan gaan omdat:
  • het kinderdagverblijf, de school of het centrum voor opvang van personen met een handicap (gedeeltelijk of volledig) gesloten is door een maatregel om de verspreiding van het coronavirus te beperken;
  • het kind zelf in quarantaine of in isolatie moet om de verspreiding van het coronavirus te beperken.

In die situaties kunnen er uitkeringen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden aangevraagd gedurende de periode van de quarantaine, isolatie of de sluiting van de instelling.

Opmerking: de minister van Werk heeft beslist dat de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht ook kan aanvaard worden voor de opvang van een kind dat tijdens de zomervakantie van 2022 was ingeschreven voor een kamp of een georganiseerde kinderopvang maar dat hier niet naartoe kan gaan omdat het vakantiekamp of de georganiseerde opvang is geannuleerd of voortijdig is stopgezet omwille van corona of omdat het kind zelf in quarantaine moet omwille van corona.

Indien de werknemer tijdelijke werkloosheid wegens overmacht vraagt omdat hij in quarantaine moet, dan moet hij u een quarantainegetuigschrift bezorgen.

Indien de werknemer tijdelijke werkloosheid wegens overmacht vraagt voor de opvang van een kind, dan moet hij u, naargelang de situatie, een van de volgende ondertekende attesten bezorgen:

• Als het kinderdagverblijf, de school of het centrum voor opvang van personen met een handicap sluit of overschakelt op afstandsonderwijs : het attest ‘opvang kind sluiting corona’ 
• Als het kind in quarantaine moet: het attest ‘opvang kind quarantaine corona’ 
• Indien tijdens de zomervakantie een vakantiekamp of georganiseerde opvang wordt geannuleerd of stopgezet door corona : het attest ‘opvang kind zomervakantie annulatie corona’
• Indien het kind zelf in quarantaine moet en hierdoor niet naar het vakantiekamp of de georganiseerde opvang kan gaan: het attest ‘opvang kind zomervakantie quarantaine‘.

Welke werknemers kan u tijdelijk werkloos stellen wegens overmacht?

U kunt de volgende werknemers tijdelijk werkloosheid stellen wegens overmacht:

• arbeiders en bedienden (van de privésector, de publieke sector en de non-profitsector);
• uitzendkrachten tijdens de duur van hun uitzendovereenkomst, voor zover door de situatie van overmacht de uitvoering van de arbeidsovereenkomst niet onmiddellijk definitief onmogelijk is geworden;
• contractuele medewerkers binnen een onderwijsinstelling (administratief of toezichthoudend personeel ...);
• leerlingen die een alternerende opleiding volgen.

Welke werknemers mogen niet tijdelijk werkloos wegens overmacht worden gesteld?

Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kan niet aangevraagd worden voor:

• statutaire ambtenaren
• studenten
• stagiairs (individuele beroepsopleiding of speciale leerovereenkomst voor de omscholing van mindervaliden)

Welke formaliteiten moet u vervullen als u uw werknemers tijdelijk werkloos wilt stellen wegens overmacht?

Vanaf 1 juli 2022 gelden terug de normale procedures voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Dit betekent dat u een elektronische mededeling van de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht moet versturen naar de RVA, samen met de bewijsstukken (bijvoorbeeld quarantaineattest, attest opvang kind…) waaruit de overmacht blijkt.

Voor meer info, zie het infoblad E24.

Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken

Wat wordt verstaan onder economische oorzaken?

Indien u tijdelijk geen of slechts minder werk kan aanbieden omwille van een daling van de omzet, productie, klanten of aantal bestellingen ingevolge het coronavirus of ingevolge het conflict tussen Rusland en Oekraïne dan kunt u gebruik maken van het stelsel tijdelijke werkloosheid op grond van economische oorzaken.

Voorbeeld: u ervaart een daling van het aantal bestellingen, door beperkende maatregelen opgelegd door de Belgische of een buitenlandse overheid.

In geval van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken, kunt u de arbeidsovereenkomst van uw werknemers (arbeiders of bedienden) tijdelijk volledig schorsen of kunt u een verminderd arbeidsregime invoeren.

!!! Tot 31.12.2022 gelden een aantal soepele overgangsmaatregelen (zie verder).

Welke werknemers kan u tijdelijk werkloos stellen wegens economische oorzaken?

U kunt de volgende werknemers tijdelijk werkloosheid stellen wegens economische oorzaken:

• arbeiders (in de privé- en de openbare sector en in de non-profitsector);
• bedienden (in de privésector en in de non-profitsector);
• uitzendkrachten: tewerkgesteld met doorlopende weekcontracten bij dezelfde gebruiker als:
• ofwel het tijdelijk werkloos stellen wegens werkgebrek verenigbaar is met het motief van aanwerving en er een regeling van tijdelijke werkloosheid lopende is voor de vaste werknemers van de afdeling waarin de uitzendkracht is tewerkgesteld;
• ofwel de uitzendkracht sinds ten minste 3 maanden is tewerkgesteld bij de gebruiker en er een regeling van tijdelijke werkloosheid lopende is voor de vaste werknemers van de afdeling waarin de uitzendkracht is tewerkgesteld.
• leerlingen die een alternerende opleiding volgen.

Welke formaliteiten moet u vervullen als u uw werknemers tijdelijk werkloos wilt stellen wegens economische oorzaken?

De modaliteiten verschillen naargelang u tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken invoert voor arbeiders of bedienden.

Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken - arbeiders

U moet voorafgaandelijk een elektronische mededeling van de voorziene economische werkloosheid (volledige schorsing, grote schorsing of kleine schorsing) versturen naar de RVA. Die mededeling moet 7 kalenderdagen* op voorhand worden verstuurd. 

!!! Tot 31.12.2022 is de mededelingstermijn ingekort van 7 naar 3 kalenderdagen.

Voorbeeld: indien u op vrijdag een mededeling van de voorziene economische werkloosheid verstuurt naar de RVA, dan kan de regeling ingaan vanaf dinsdag van de volgende week. 

*Indien bij KB voor uw sector een afwijkende regeling geldt die een kortere mededelingstermijn voorziet, dan is die van toepassing. 

U moet, eveneens minstens drie dagen op voorhand, een kennisgeving van de voorziene economische werkloosheid doen aan de arbeiders en de economische redenen die de invoering van tijdelijke werkloosheid rechtvaardigen, meedelen aan de ondernemingsraad, of aan de vakbondsafvaardiging.

U moet, voor elke werknemer die u tijdelijk werkloos stelt wegens economische oorzaken, ook maandelijks een elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag in de maand versturen naar de RVA.

Indien de wettelijke schorsingsduur * (4 weken volledige schorsing of 3 maanden gedeeltelijke arbeid) is bereikt, moet u een verplichte werkweek invoeren vooraleer een nieuwe regeling kan ingaan.

* Indien bij KB voor uw sector een afwijkende regeling geldt die in een langere schorsingsduur voorziet, dan is deze van toepassing.

!!! Tot 31.12.2022 geldt er een soepele ligging van de verplichte werkweek indien u een regeling van volledige schorsing invoert.

U heeft de mogelijkheid:

• na 4 weken volledige schorsing, een week werkhervatting in te voeren
• na 8 weken volledige schorsing, twee weken werkhervatting in te voeren
• na 12 weken volledige schorsing, drie weken werkhervatting in te voeren.

De aangevraagde schorsingsduur kan in de voorliggende situatie niet meer bedragen dan 4 weken. U kunt na afloop van de regeling evenwel onmiddellijk aansluitend een nieuwe regeling aanvragen zolang de maximale schorsingsduur van 12 weken volledige schorsing niet is bereikt. 

Voorbeeld: u vraagt een regeling van volledige schorsing aan voor 4 weken. Onmiddellijk aansluitend vraagt u een nieuwe regeling van volledige schorsing aan voor 4 weken. Na afloop van deze regeling wordt het werk voor twee weken hervat.

Voor meer info, zie het infoblad E22.

Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken - bedienden

U moet voorafgaandelijk een aanvraag indienen waarin u aantoont dat u aan de preliminaire voorwaarden voldoet om een regeling schorsing bedienden werkgebrek in te voeren (d.w.z. gebonden zijn door een cao of ondernemingsplan en erkend zijn als onderneming in moeilijkheden).

!!! Tot 31.12.2022 gelden er voor het bewijs van onderneming in moeilijkheden een aantal versoepelingen (zie verder). Indien u zich daarop beroept, maakt u voor die aanvraag gebruik van het formulier C106A-overgangsregeling. Voor de gewone regeling gebruikt u het formulier C106A.

Het formulier C106A of C106A-overgangsregeling moet niet worden ingediend indien u in het verleden al bewezen heeft dat u aan de preliminaire voorwaarden voldoet en de cao of het ondernemingsplan waarop u zich beroept nog van toepassing is.

Deze formulieren moeten in principe ten minste 14 dagen vóór verzending van de eerste mededeling schorsing bedienden werkgebrek aangetekend of per e-mail verstuurd worden naar:

• ofwel de dienst Tijdelijke Werkloosheid van het bevoegde RVA-kantoor indien u zich beroept op een cao (de aanvullende cao nr. 159, een sectorale cao of een ondernemings-cao);
• ofwel de algemene Directie Collectieve arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO (Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel) indien u zich beroept op een ondernemingsplan.

!!! De RVA aanvaardt een soepele indieningstermijn: u kan de voorafgaande mededeling schorsing bedienden werkgebrek (zie verder) al versturen zodra de RVA u in kennis heeft gesteld dat de preliminaire voorwaarden aanvaard zijn.

!!! Tot 31.12.2022 gelden voor het bewijs van ‘onderneming in moeilijkheden’ volgende versoepelingen:

• Indien u zich beroept op een substantiële daling van minimum 10% van de omzet, de productie of de bestellingen, dan kan u de daling van de omzet, de productie of de bestellingen in één van de vier kwartalen voorafgaand aan de aanvraag tot invoering van de regeling schorsing bedienden vergelijken met het corresponderende kwartaal in 2019 (en dus niet enkel met het corresponderende kwartaal van de laatste twee kalenderjaren);
• Indien u zich beroept op minstens 10% tijdelijke werkloosheid in het RSZ-kwartaal vóór verzending van het formulier C106A-overgangsregeling, dan kan u zich ook beroepen op de dagen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht als gevolg van de coronapandemie of de oorlog in Oekraïne (DMFA-dagen code 77) en dus niet enkel op de dagen tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken (DMFA-dagen code 71). 

Voor meer info over de preliminaire voorwaarden, zie het infoblad E54.

Van zodra de RVA u in kennis heeft gesteld van de goedkeuring van de preliminaire voorwaarden, kunt u een elektronische mededeling van de voorziene schorsing bedienden werkgebrek versturen naar de RVA. Die mededeling moet 7 kalenderdagen op voorhand worden verstuurd. 

!!! Tot 31.12.2022 is de mededelingstermijn ingekort van 7 naar 3 kalenderdagen.

Opmerking: Indien de RVA het formulier C106A-OVERGANGSREGELING heeft aanvaard voor 31.12.2022 (afloop van de overgangsregeling) en de eerste mededeling van de voorziene schorsing bedienden in het kader van dit stelsel ingaat vóór 31.12.2022, dan kan de onderneming zich nog verder baseren op de soepele preliminaire voorwaarden voorzien in de overgangsregeling tot afloop van de cao of het ondernemingsplan waarop de onderneming zich heeft gebaseerd. Na afloop van deze cao of dit ondernemingsplan moet de werkgever opnieuw een aavraag indienen waarin hij aantoont dat hij voldoet aan de algemene preliminaire voorwaarden (door de indiening van een formulier C106A).

U moet, ook minstens drie dagen op voorhand, een kennisgeving van de voorziene economische werkloosheid doen aan de bedienden en de economische redenen die de invoering van tijdelijke werkloosheid rechtvaardigen, meedelen aan de ondernemingsraad of aan de vakbondsafvaardiging.

De maximale schorsingsduur op jaarbasis bedraagt 16 weken volledige schorsing of 26 weken gedeeltelijke schorsing. Er wordt voor het uitputten van het krediet geen rekening gehouden met de dagen tijdelijke werkloosheid overmacht gelegen vóór 1 juli 2022.

U moet, voor elke bediende die u tijdelijk werkloos stelt wegens economische oorzaken, maandelijks een elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag in de maand versturen naar de RVA.

Voor meer uitleg over de schorsingsregeling bedienden, zie het infoblad E55.

Welke formaliteiten moet u verder nog verrichten (zowel in geval van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht als tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken?)

U moet op het einde van de maand een ASR scenario 5 versturen met vermelding van de dagen tijdelijke werkloosheid (code aard van de dag ‘5.4’ ingeval van overmacht, code aard van de dag ‘5.1’ of ‘5.11’ ingeval van werkgebrek wegens economische oorzaken).

U dient die aangifte ASR in via de portaalsite van de sociale zekerheid (www.socialsecurity.be > Onderneming > Onlinediensten > ASR - aangifte sociale risico's > Scenario 5 'Maandelijkse aangifte van de uren tijdelijke werkloosheid of uren schorsing bedienden'), of via batch.

!!! Tot 31.12.2022 vervangt deze aangifte ASR scenario 5 ook de ASR scenario 2 indien de werknemer een uitkeringsaanvraag moet indienen.

De elektronische aangifte ASR scenario 5 kan ook door uw sociaal secretariaat worden ingevuld.

Als u uitzendkrachten tewerkstelt, moet het uitzendkantoor de aangifte ASR scenario 5 invullen. Contacteer daarvoor uw uitzendkantoor.

!!! Tot 31.12.2022 moet u geen maandelijkse controlekaart C3.2A aan uw werknemers bezorgen. Aangezien er geen controleformulieren moeten worden afgeleverd, moet u deze ook niet inschrijven in het validatieboek (bij tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen).

Hebben de werknemers die u tijdelijk werkloos stelt recht op uitkeringen tijdelijke werkloosheid?

Vanaf 01.07.2022 heeft iedere werknemer die tijdelijk werkloos wordt gesteld onmiddellijk recht op uitkeringen tijdelijke werkloosheid. Dat betekent dat hij niet eerst een bepaald aantal arbeidsdagen in loondienst (wachttijd) moet bewijzen gedurende een bepaalde periode (referteperiode) om toegelaten te worden tot het recht op uitkeringen.

Om effectief uitkeringen te ontvangen, moet de werknemer ook aan vergoedbaarheidsvoorwaarden voldoen. Dat betekent dat de werknemer voor de dagen waarop hij uitkeringen aanvraagt bijvoorbeeld arbeidsgeschikt moet zijn, zonder loon moet zijn, geen vervangingsinkomen mag ontvangen of geen andere activiteit mag uitoefenen.

Voor meer info hierover, zie het infoblad T3 - overgangsregeling.

Hoeveel bedraagt de uitkering tijdelijke werkloosheid?

Bij tijdelijke werkloosheid ontvangt de werknemer een bedrag gelijk aan 65% (tot 30.06.2022 bedroeg dit 70%) van het gemiddelde begrensde loon (begrensd tot 3.199,26 euro per maand).

In geval van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken moet u, bovenop de werkloosheidsuitkering, voor elke dag waarop u de werknemer (arbeider of bediende) tijdelijk werkloos stelt, een supplement betalen van minstens 2 euro per dag. De betaling van dat supplement kan ook gebeuren door een Fonds voor Bestaanszekerheid.

Vanaf 01.07.2022 ontvangt de werknemer die tijdelijk wordt gesteld wegens overmacht niet langer een supplement, bovenop de tijdelijke werkloosheidsuitkering, betaald door de RVA.

Op alle tijdelijke werkloosheidsuitkeringen die betaald worden vanaf 01.11.2022 tot en met 31.03.2023 wordt opnieuw slechts 15% bedrijfsvoorheffing ingehouden (in plaats van 26,75% voor de betalingen in de periode juli 2022 tot en met oktober 2022).