Al 30 jaar steun voor deeltijds werkenden via de inkomensgarantie-uitkering
In juni 2023 viert de inkomensgarantie-uitkering (IGU) haar 30ste verjaardag. Die uitkering zorgt ervoor dat werklozen die deeltijds beginnen werken geen inkomen krijgen dat lager ligt dan hun voltijdse werkloosheidsuitkering. Ter gelegenheid van deze ‘verjaardag’ presenteert de RVA een evaluatie van de maatregel.
Over het algemeen positieve resultaten
“Op het moment van zijn ontstaan in 1993 had de inkomensgarantie-uitkering (IGU) twee hoofddoelen,” licht Michiel Segaert, adjunct-directeur bij de directie Statistieken Budget en Studies van de RVA, toe, “besparen op de uitgaven voor deeltijdse werknemers die hun beperkte loon lieten aanvullen met een bedrag uit de werkloosheid, maar ook stimulans creëren bij die doelgroep om meer te werken. Wanneer we op lange termijn de balans opmaken, zien we algemeen gesproken dat dit stelsel effectief behoorlijk adequaat blijkt: die structurele besparing is gerealiseerd en de IGU stimuleert de deeltijds werknemer om meer te werken. Er zijn in de loop der tijd ook bijkomende aanpassingen gebeurd om vooral de meest kwetsbare gebruikers te kunnen beschermen.”
Toch een paar kanttekeningen?
“Toch tonen de resultaten ook nog een aantal andere nuances,” verklaart Sébastien Votquenne, auteur van de studie. “De uitkering wordt per definitie toegepast in een vaak erg complexe context waarin de werkloosheidsreglementering wordt gecombineerd met allerlei diverse soorten werksituaties. Dat is één van de redenen waarom het stelsel ook vaak als erg ingewikkeld wordt ervaren, zelfs als de basisregels uiteindelijk vrij eenvoudig zijn. Die context verklaart enkele minder wenselijke situaties.”
Een voorbeeld hiervan, aangehaald in de studie, is de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Deze kloof is een historisch ontstane ongelijkheid, waarbij er op de arbeidsmarkt structurele verschillen bestaan tussen beide geslachten qua verloning. Dit toont zich onder andere in het gegeven dat er veel meer vrouwen dan mannen deeltijds werken. Ook binnen de IGU komt het aandeel mannen in 30 jaar tijd nooit boven de 25%. “Bovendien is de hoogte van de uitkering bij de IGU ook bepaald door de rechten die men o.a. via een structureel ongelijk loon opbouwt. Daardoor krijgen vrouwen gemiddeld een lagere uitkering dan mannen. De regels van de IGU zijn gelijk voor iedereen, maar worden nu eenmaal toegepast op soms imperfecte arbeidsmarktsituaties. Dit soort kanttekeningen wilden we in de studie toch ook sterk benadrukken,” aldus Michiel Segaert.
Vermijden van risico’s op non take-up of werkgelegenheidsval
De context waarbinnen de IGU wordt toegepast, maakt het ondanks die complexiteit moeilijk om het systeem bij te schaven. “We zien in het verleden dat elke aanpassing, hoe gefundeerd ook, een extra ‘laag’ aan die complexiteit dreigt toe te voegen,” zegt Michiel Segaert, “waardoor het stelsel moeilijker te vatten wordt. Dit verhoogt op zijn beurt het risico op non take-up: het risico dat mensen die er recht op hebben het toch links laten liggen.” Aanpassingen aan uitkeringsbedragen zijn ook altijd delicaat om een werkgelegenheidsval te vermijden – m.n. als het inkomen met IGU plots hoger zou liggen dan het opnemen van voltijds werk. Dit zou bovendien een vorm van valse concurrentie kunnen zijn. Marges tot wijzigingen zijn dan ook vrij beperkt.
Ongeveer 180.000 deeltijds werkenden met een onderbrekingsuitkering
Het IGU is een stelsel van beperkte omvang – slechts 1 op 35 deeltijds werkenden heeft gemiddeld het statuut. Binnen zijn doelgroep blijft het echter belangrijk om via stelsels als het IGU mensen te stimuleren meer deel uit te maken van de arbeidsmarkt. Bovendien is dit niet het enige stelsel dat het deeltijds werk ondersteunt: de RVA vergoedt ook ca. 180.000 deeltijds werkenden via een onderbrekingsuitkering, zoals bv. het ouderschapsverlof. Veel van die stelsels bestonden nog niet toen het IGU werd ingevoerd.
Raadpleeg de volledige publicatie op de website van de RVA.
Op onze website vindt u nog tal van andere statistische publicaties. Mocht u niet vertrouwd zijn met de gebruikte terminologie, raadpleeg dan zeker de rubriek Methodologie op onze site.
