Tijdelijke werkloosheid als gevolg van een staking of lock-out (sociale actie)

Dit infoblad beschrijft de voorwaarden en de formaliteiten waaraan werknemers moeten voldoen om uitkeringen tijdelijke werkloosheid aan te vragen als gevolg van een staking of lock-out (sociale actie).

Wat verstaan we onder staking en lock-out?

Een staking is een collectieve en georganiseerde werkneerlegging door een groep werknemers om de werking van de onderneming te blokkeren met als doel druk uit te oefenen op de werkgever of op een derde.

In praktijk kan de sociale actie verschillende vormen aannemen, zoals (maar niet uitsluitend):

• de volledige stopzetting van het werk (korte of lange duur);
•  een beurtelingse stopzetting van het werk in verschillende afdelingen;
• een korte, eenmalige onderbreking van het werk;
• een tijdelijke sluiting van de onderneming tijdens sociale onderhandelingen;
• een stiptheidsactie;
• een manifestatie of nationale/interprofessionele actie;
• het werk van werknemers van externe ondernemingen belemmeren;
• het niet verstrekken van werkvergunningen aan werknemers van externe ondernemingen;
• werken in zondagdienst;
• het blokkeren van een ondernemingssite of een weg.

Bij een lock-out beletten een of meer werkgevers een groep werknemers te werken met het onmiddellijke doel hun loon in te houden. Het doel daarvan is druk uitoefenen op die werknemers of op derden.

Op welke manier veroorzaakt een sociale actie werkloosheid?

Een werknemer kan op verschillende wijzen werkloos zijn als gevolg van een sociale actie.

Voorbeeld:

• Er waren stakersposten of het bedrijf bleef gesloten;
• Er was geen activiteit in het stakende bedrijf, waardoor er geen taken te verrichten waren door eigen of externe werkwilligen;
• Er was geen productie, waardoor er geen producten te verwerken of te vervoeren waren door eigen of externe werknemers;
• Er was geen productie, waardoor er geen bevoorrading was van diensten van stakende of externe bedrijven;
• Er kon niet worden geproduceerd op een niet-stakende dienst, omdat de stakende dienst niet langer producten afnam;
• Er waren blokkades op de weg, waardoor werknemers hun bedrijf niet konden bereiken;
• De werknemers konden hun werkplek niet bereiken door een gebrek aan openbaar vervoer;
• De wet op de uitzendarbeid verbiedt de uitzendkracht het werk aan te vatten tijdens een sociaal conflict;
• Een sociale actie in het buitenland zorgt voor tijdelijke werkloosheid van werknemers die in België verblijven;
• De werkgever belet de werknemers te werken en sluit de deuren van het bedrijf.

Welke werknemers?

Tijdelijke werkloosheid wegens staking of lock-out kan worden ingevoerd voor:

• arbeiders;
• bedienden;
• uitzendkrachten;
• leerlingen-arbeiders die een alternerende opleiding volgen (volgens artikel 1bis van het KB van 28.11.1969 tot uitvoering van de wet van 27.06.1969 tot herziening van de besluitwet van 28.12.1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders). Het gaat dan over leerlingen met een overeenkomst van alternerende opleiding in de Vlaamse Gemeenschap en met een alternerende overeenkomst in de Franse Gemeenschap;
• Studenten kunnen niet tijdelijk werkloos worden gesteld zolang ze studies met volledig leerplan volgen (behalve tijdens de maanden juli, augustus en september die volgen op het einde van hun studies, als ze nog verbonden zijn door een studentenovereenkomst).

Beslissing tot vergoeding als de ASR 5 staking vermeldt als oorzaak van de werkloosheid

De vergoedbaarheid van de actiedag hangt af van de beslissing van het beheerscomité van de RVA.

Werknemers zijn enkel vergoedbaar als ze niet behoorden tot de arbeidseenheid waarin zich stakende werknemers bevonden en geen belang konden hebben bij de inwilliging van de eisen van de stakers.

De stakende arbeidseenheid

Dat is de groep van werknemers die werd opgeroepen tot de sociale actie en van wie enkele of alle leden hebben deelgenomen.

Onder arbeidseenheid verstaan we een of meerdere diensten, een beroepscategorie (de arbeiders, de bedienden, de chauffeurs van logistieke diensten, de cipiers ...), een volledig bedrijf, enkele bedrijven, een sector of enkele sectoren, alle sectoren.

Ook een werknemer die niet zelf deelneemt aan de actie, kan tot de stakende arbeidseenheid behoren.

Voorbeeld:

Een werkwillige arbeider behoort tot de stakende arbeidseenheid als arbeiders van alle bedrijfsafdelingen tot de actie werden opgeroepen en er op alle afdelingen werd gestaakt.

Belang hebben bij de inwilliging van de eisen van de stakers

Wat wordt verkregen na een staking, is niet bepalend.

Belangrijk is wat wordt gevraagd, ongeacht of de eisen al dan niet effectief worden ingewilligd.

Het feit dat een werknemer niet achter de eisen staat, is evenmin bepalend.

Belangrijk is of die werknemer aanspraak kan maken op de voordelen van wat werd gevraagd.

Bij een interprofessionele actie worden er in principe eisen gesteld die van belang zijn voor werknemers van alle tot de actie opgeroepen sectoren.

Het betreft immers vaak eisen over de lonen en de koopkracht, de sociale zekerheid, de werkgelegenheid, het behoud van de werkzekerheid ...

 

Beslissing tot vergoeding als de ASR 5 een andere vorm van tijdelijke werkloosheid vermeldt - Samenloop

Het is aan het RVA-kantoor dat bevoegd is voor de exploitatiezetel van het bedrijf om uit te maken of er effectief sprake is van een samenloop met de stakingsacties.

De vraag of er samenloop is, hangt af van de feitelijke situatie.

Principe

Als een dag van sociale actie samenvalt met een andere vorm van tijdelijke werkloosheid, dan worden de principes van de samenloop toegepast.

Dat wil zeggen dat de schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst die het eerst inging of werd aangekondigd, primeert.

De dagen van werkloosheid die vergoedbaar zijn onder de bovenstaande voorwaarden, zijn dat niet in geval van misbruik.

Dat is het geval in de volgende situaties:

• Een mededeling tijdelijke werkloosheid door werkgebrek wordt enkel gebruikt voor de stakingsdagen.
• De normale werkloosheidsdagen door werkgebrek - economische oorzaken worden verplaatst naar de stakingsdagen.

Geprogrammeerde winteropleiding in de bouwsector

Voor werknemers die een geprogrammeerde winteropleiding in de bouwsector volgen op de dag van een sociale actie, blijft die dag beschouwd worden als een opleidingsdag.

De regels van samenloop met een andere schorsingsgrond zoals staking zijn bijgevolg niet van toepassing. Deze dag kan verder als een dag tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer worden opgegeven.

Het feit dat de werknemer de opleiding effectief gevolgd heeft, moet blijken uit een vermelding in de ASR scenario 5.

In geval van twijfel kan via een controle in het bedrijf de aanwezigheidslijst geconsulteerd worden van de werknemers die die dag de opleiding gevolgd hebben.

Beroepsopleiding gevolgd op dagen van sociale actie

Stakingsdagen zijn vergoedbaar:

• op voorwaarde dat het centrum verklaart dat het gesloten was op de dag(en) in kwestie;
• als het centrum niet gesloten was: op voorwaarde dat de betrokkene op eer verklaart dat die niet heeft deelgenomen aan de acties op de dag(en) in kwestie en dat die het centrum niet heeft kunnen bereiken door omstandigheden buiten diens wil.

Formaliteiten

Welke formaliteiten moet u vervullen?

• De tijdelijke werkloosheid die het rechtstreekse of onrechtstreekse gevolg is van een sociale actie aan de RVA meedelen
• De papieren controlekaart C3.2A afleveren (indien nodig)
• De ASR scenario 2 invoeren (indien nodig)
• Na het einde van de maand de ASR scenario 5 invoeren

Wie voert de formaliteiten uit?

U of uw sociaal secretariaat, als uw mandataris.

Als u uitzendkrachten tewerkstelt, worden bepaalde formaliteiten altijd uitgevoerd door het uitzendkantoor, namelijk:

• De mededeling van tijdelijke werkloosheid. Daarin moet staan dat ze worden verstuurd voor uitzendkrachten en ze moeten de naam en het KBO-nummer van uw onderneming bevatten;
• De aangiften sociaal risico, scenario's 2 en 5. Daarin moet ook het KBO-nummer van uw onderneming staan.

U of het uitzendkantoor levert indien nodig ook de papieren controlekaart C3.2A af.

Hieronder vindt u meer uitleg over de verschillende formaliteiten:

Mededeling van de tijdelijke Werkloosheid aan de RVA

Wanneer?

Er is geen specifieke termijn voor die mededeling.

Het tijdstip waarop de mededeling wordt verricht, is wel bepalend voor het tijdstip waarop, na de beslissing van het beheerscomité van de RVA, een eventuele betaling van de werkloosheidsuitkering kan gebeuren.

Daarom moet u de mededeling meteen doen zodra de omstandigheden van de sociale actie bekend zijn, net als werknemers die een uitkering willen aanvragen als gevolg van de staking of lock-out.

Welke vermeldingen?

De maandelijkse mededeling aan de RVA moet de volgende informatie bevatten:

• de naam, het adres en het ondernemingsnummer van de onderneming;
• de naam, de voornaam en het identificatienummer van de sociale zekerheid van de werknemers die werkloos zijn zonder loon als gevolg van de staking of lock-out;
• de eerste dag waarop de arbeidsovereenkomst van de werknemers in kwestie wordt geschorst als gevolg van de staking of lock-out;
• het volledige adres van de plaats waar de werknemers die dag normaal zouden hebben gewerkt;
• de omschrijving en de aard van de staking of lock-out;
• het feit of de werknemers behoren tot de stakende eenheid en tewerkgesteld zijn in de stakende eenheid;
• de omstandigheden waardoor het voor de werknemers onmogelijk is om de arbeidsovereenkomst uit te voeren.

Welke dagen kunnen niet opgegeven worden als tijdelijke werkloosheid?

• Dagen waarvoor gewaarborgd dagloon verschuldigd is.
• Onvolledige arbeidsdagen.
• Werknemers kunnen maar tijdelijk werkloos worden gesteld voor een volledige arbeidsdag zoals bepaald in het arbeidsreglement. Het is dus niet mogelijk werknemers tijdelijk werkloos te stellen voor een halve dag als ze normaal een hele dag werken.
• Feestdagen die liggen in de periode van 30 dagen die volgt op het begin van de schorsing. Voor die dagen hebben de werknemers recht op loon.
• Dagen waarop de werknemers normaal niet werken (bv. de zaterdag als dat de gebruikelijke inactiviteitsdag is, of betaalde of niet-betaalde compenserende rustdagen toegekend in het kader van een regeling van arbeidsduurvermindering).

Hoe moet de mededeling gebeuren?

De mededeling moet elektronisch gebeuren:

• via de portaalsite van de sociale zekerheid (tijdelijke werkloosheid);
• via een gestructureerde elektronische boodschap (Onderneming > Technische informatie > Gestructureerde berichten van de portaalsite van de sociale zekerheid).

Meer informatie over de elektronische mededelingen en de mogelijke uitzonderingen op de verzending van elektronische mededelingen vindt u in infoblad E53.

Wat gebeurt er na verzending van de mededeling?

Voor elke elektronische mededeling die u doet, ontvangt u een ontvangstbewijs en een uniek ticketnummer waarmee u uw elektronische mededeling kunt raadplegen (via de portaalsite van de sociale zekerheid of via batch, afhankelijk van de mededelingsmethode die u hebt gebruikt).

Als dat nodig is, kan u tot de datum van de beslissing van het beheerscomité van de RVA uw elektronische mededeling annuleren of aanpassen.

U kan ook een document downloaden met een samenvatting van uw mededeling.

Op basis van de mededeling en van de aanvullende informatie die het werkloosheidsbureau heeft gevraagd als dat nodig was, zal het beheerscomité van de RVA een beslissing nemen over de vergoeding van de tijdelijke werkloosheid als gevolg van de staking of lock-out.

De beslissing wordt ingebracht in een databank die ter beschikking staat van de uitbetalingsinstellingen (HVW, ACLVB, ACV, ABVV).

Ze raadplegen die gegevens om te kijken of ze al dan niet een uitkering moeten betalen aan de betrokken werknemers.

Controlekaart tijdelijke werkloosheid

Principe

Sinds 01.01.2025 zijn werknemers verplicht de controlekaart tijdelijke werkloosheid (eC3.2) elektronisch in te vullen.

Dat betekent dat ze de papieren controlekaart C3.2A niet meer mogen gebruiken en dat u die ook niet meer mag afleveren.

Vanaf de eerste dag werkloosheid moeten werknemers de elektronische controlekaart eC3.2 invullen volgens de instructies in de legende.

Werknemers moeten vooral (vóór ze beginnen te werken) alle arbeidsprestaties vermelden die ze verrichten voor zichzelf of voor een derde, alsook de ziektedagen, de vakantiedagen en de niet-gepresteerde dagen gedekt door loon.

Op het einde van de maand moeten de werknemers de controlekaart eC3.2 indienen bij hun uitbetalingsinstelling (HVW, ACLVB, ACV, ABVV) en de verzending ervan bevestigen.

Lees voor meer informatie over de elektronische controlekaart tijdelijke werkloosheid eC3.2 het infoblad T71 ('De elektronische controlekaart eC3.2').

Uitzondering

Als u onder het paritair comité voor maatwerkbedrijven en sociale werkplaatsen (PC 327) valt, dan kan u de papieren controlekaarten C3.2A blijven afleveren aan de werknemers.

Als uw onderneming een maatwerkbedrijf of een sociale werkplaats is u en de papieren controlekaart C3.2A blijft gebruiken, dan kan u ook voor uw doelgroep van werknemers bij de RVA een afwijking aanvragen op de reglementaire procedure voor het bijhouden van de controlekaart C3.2A-Tijdelijke werkloosheid. U kan die afwijking aanvragen via het formulier Aanvraag-Afwijking-C3.2A-Maatwerkbedrijf.

De volgende regels zijn van toepassing:

• U levert op eigen initiatief een controlekaart C3.2A tijdelijke werkloosheid af aan elke werknemer die die vraagt.U mag per maand en per werknemer slechts één controlekaart C3.2A afleveren, ook als er in de loop van de maand meerdere vormen van tijdelijke werkloosheid zijn.Vul eerst de identiteitsgegevens van de werknemer in voordat u de kaart aflevert.
• De controlekaarten C3.2A zijn genummerd en kunnen niet worden afgedrukt. U kan gratis blanco exemplaren van de controlekaart C3.2A krijgen bij het RVA-kantoor.

De werknemer moet de controlekaart op het einde van de maand indienen bij de uitbetalingsinstelling (HVW, ACLVB, ACV, ABVV).

ASR 2 (aangifte vaststellen recht tijdelijke werkloosheid)

Wanneer?

Wanneer de werknemer een uitkeringsaanvraag moet indienen, dus:

• bij de eerste tijdelijke werkloosheid van de werknemer in uw onderneming;
• als de werknemer opnieuw tijdelijk werkloos wordt gesteld na een onderbreking van de uitkeringen tijdelijke werkloosheid van minstens 36 maanden;
• als de werknemer opnieuw tijdelijk werkloos wordt gesteld na een wijziging van diens contractuele arbeidsregeling (de factor Q of S) (bv. als de werknemer deeltijds gaat werken of in loopbaanonderbreking of tijdskrediet gaat);
• bij de eerste tijdelijke werkloosheid na 30.09 (in functie van de mogelijke jaarlijkse herziening van het bedrag van de uitkering).

Hoe?

U moet bij het begin van de werkloosheid op eigen initiatief een ASR scenario 2 doen via de portaalsite van de sociale zekerheid (ASR Werkloosheid Scenario 2 – Aangifte vaststellen recht tijdelijke werkloosheid of schorsing bedienden) of via batch (Onderneming > Technische informatie > Gestructureerde berichten van de portaalsite van de sociale zekerheid).

U overhandigt, ter informatie, een kopie van de elektronische aangifte aan de werknemer.

De uitbetalingsinstelling zorgt dan voor het verkrijgen van de ASR scenario 2.

Meer informatie over het invullen van de factoren Q en S en het theoretisch gemiddeld brutoloon vindt u in het infoblad E14.

Op basis van die aangifte kan de RVA het bedrag van de uitkering berekenen waarop de werknemer recht heeft.

ASR 5 – Maandelijkse aangifte uren tijdelijke werkloosheid

Wanneer?

U doet op eigen initiatief een ASR scenario 5 aan het einde van de maand.

U doet in principe slechts één ASR per maand en per werknemer, ook als er in de loop van de maand meerdere vormen van tijdelijke werkloosheid zijn.

Hoe?

U doet de elektronische aangifte via de portaalsite van de sociale zekerheid (ASR Werkloosheid scenario 5 – Maandelijkse aangifte van de uren tijdelijke werkloosheid of uren schorsing bedienden) of via batch (Onderneming > Technische informatie > Gestructureerde berichten van de portaalsite van de sociale zekerheid) en u bezorgt een kopie van de elektronische aangifte aan de werknemer.

Meer informatie over het invullen van de factoren Q en S en het theoretisch gemiddeld brutoloon vindt u in het infoblad E14.

U geeft in het kalenderrooster het aantal uren aan tijdens dewelke de werknemer tijdelijk werkloos was en laat die uren voorafgaan door de gepaste code volgens de vorm van tijdelijke werkloosheid.

Voor een staking of een lock-out vermeldt u in het rooster de code 5.9.

U overhandigt, ter informatie, een kopie van de elektronische aangifte aan de werknemer.

De ASR scenario 5 wordt automatisch verstuurd naar de uitbetalingsinstelling van de werknemer.

Op basis van de controlekaart C3.2A en de ASR scenario 5 kunnen de uitbetalingsinstelling en de RVA het aantal uitkeringen berekenen waarop de werknemer recht heeft.

Welke formaliteiten moet de werknemer vervullen?

Uitkeringsaanvraag

De werknemer moet zo snel mogelijk contact opnemen met de eigen uitbetalingsinstelling (HVW, ACLVB, ACV, ABVV) om een formulier C3.2-WERKNEMER (aanvraag om uitkeringen tijdelijke werkloosheid) in te vullen.

Het RVA-kantoor moet de uitkeringsaanvraag uiterlijk ontvangen op de laatste dag van de zesde maand na de maand waarvoor de uitkering wordt aangevraagd.

Voorbeelden

• De werknemer wordt voor het eerst tijdelijk werkloos gesteld op 16 februari. Het RVA-kantoor moet de uitkeringsaanvraag ten laatste op 31 augustus ontvangen.
• De werknemer wordt voor het eerst tijdelijk werkloos gesteld op 1 april. Het RVA-kantoor moet de uitkeringsaanvraag ten laatste op 31 oktober ontvangen.
• De werknemer wordt voor het eerst tijdelijk werkloos gesteld op 30 april. Het RVA-kantoor moet de uitkeringsaanvraag ook ten laatste op 31 oktober ontvangen.

Controlekaart tijdelijke werkloosheid

Werknemers die de elektronische controlekaart eC3.2 gebruiken, moeten die kaart invullen en ze op het einde van de maand elektronisch versturen naar hun uitbetalingsinstelling.

Werknemers die de papieren controlekaart C3.2A nog gebruiken, moeten die invullen volgens de instructies die op de kaart staan. Op het einde van de maand moeten ze de kaart ondertekenen en bij hun uitbetalingsinstelling indienen.

Zich vanaf 01.03.2026 inschrijven als werkzoekende bij de bevoegde gewestelijke dienst voor arbeidsbemiddeling

Volgens de huidige reglementering zijn werknemers vrijgesteld van de inschrijving als werkzoekende.

Vanaf 01.03.2026 moeten ze zich na 3 maanden tijdelijke werkloosheid inschrijven als werkzoekende bij de bevoegde gewestelijke dienst voor arbeidsbemiddeling (VDAB, Actiris, Forem of ADG) Een periode van volledige werkhervatting tijdens 2 opeenvolgende weken doet een nieuwe periode van 3 maanden starten.

Recht op uitkeringen als tijdelijk werkloze

Werknemers die tijdelijk werkloos worden gesteld, zijn vrijgesteld van wachttijd. Dat betekent dat ze onmiddellijk recht hebben op uitkeringen zonder dat ze een bepaald aantal arbeidsdagen in loondienst of daarmee gelijkgestelde dagen moeten bewijzen. De gewone vergoedbaarheidsvoorwaarden zijn op hen van toepassing (arbeidsgeschikt zijn, de voorwaarden voor het uitoefenen van een bijberoep …).

Bedrag van de uitkering

In geval van tijdelijke werkloosheid (behalve voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht) krijgen de werknemers een bedrag dat gelijk is aan 60% van hun begrensd gemiddeld loon.

Op de uitkeringen tijdelijke werkloosheid wordt 26,75% bedrijfsvoorheffing ingehouden.

Leerlingen bedoeld in artikel 1bis van het KB van 28 november 1969 ontvangen een forfaitair bedrag.

Meer informatie over het bedrag van de uitkering tijdelijke werkloosheid vindt u in infoblad T66.

Recht op een supplement?

Uw werknemers kunnen sinds 1 januari 2024 ook nog recht hebben op een bijkomende toeslag van € 5,20 voor elke dag die gedekt wordt door een uitkering tijdelijke werkloosheid (wet van 5 november 2023 houdende diverse arbeidsbepalingen (BS 23.11.2023)). Het gaat om een geïndexeerd bedrag, geldig sinds 1 februari 2025:

• als het brutomaandloon van uw werknemers niet hoger is dan € 4 155, hebben ze recht op dat supplement vanaf de eerste werkloosheidsdag voor elke dag gedekt door een werkloosheidsuitkering;
• als het brutomaandloon van uw werknemers hoger is dan € 4 155, hebben ze recht op dat supplement vanaf de 27ste dag tijdelijke werkloosheid in hetzelfde kalenderjaar bij dezelfde werkgever.
  Voor de telling van de dagen tijdelijke werkloosheid wordt geen rekening gehouden met de dagen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.

Dat supplement compenseert het feit dat het bedrag van de werkloosheidsuitkeringen (met uitzondering van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht) sinds 1 januari 2024 60% van het gemiddelde dagloon bedraagt.

U hoeft dat supplement niet te betalen als door een cao bij tijdelijke werkloosheid een percentage van het loon wordt gewaarborgd, waardoor uw werknemers een supplement ontvangen dat ten minste gelijk is aan de bijkomende toeslag.

U moet dat supplement betalen, tenzij de betaling ervan door een algemeen verbindend verklaarde cao ten laste wordt gelegd van een fonds voor bestaanszekerheid

Geen geldige schorsing?

In geval van een niet-geldige schorsing bent u verplicht om het normale loon te betalen aan de werknemers voor de dagen waarop de uitvoering van hun arbeidsovereenkomst niet geldig is geschorst.

U moet in dat geval het brutobedrag van de ten onrechte betaalde uitkeringen tijdelijke werkloosheid terugbetalen aan de RVA.

U mag het nettobedrag van de ten onrechte betaalde uitkeringen tijdelijke werkloosheid inhouden van het nettoloon dat u aan de werknemers moet betalen.

Die werkwijze is van toepassing op de ten onrechte betaalde uitkeringen voor de periode sinds 1 juli 2022.