Controle

Waarom is controle in het algemeen nodig?

Wettelijke of reglementaire normen kan men enkel handhaven door controle gepaard met de mogelijkheid tot sanctionering. Het vaststellen van overtredingen is hiervoor onontbeerlijk. Voor de sociale zekerheid is dat niet anders. Komt daar nog bij dat het niet naleven van wetten en reglementen inzake de sociale zekerheid de concurrentie fel vervalst.

Onderzoeken hebben tot doel feiten vast te stellen, inlichtingen te verzamelen, onomstootbare bewijzen te verzamelen of klaarheid te scheppen in onduidelijke, onvoldoende of twijfelachtige gegevens.

Algemeen kan gesteld worden dat de controle van de RVA:

• zorg draagt voor het stelsel van sociale zekerheid dat vervangingsinkomens waarborgt bij ziekte, werkloosheid en ouderdom, toeslagen toekent in geval van kinderlast en terugbetaling van de kosten voor gezondheidszorg voorziet;
• zorg draagt voor de correcte toepassing van andere onderdelen van de sociale wetgeving in het bijzonder inzake arbeidscontracten;
• werkgevers inlicht over wettelijke beschikkingen inzake sociale zekerheid, gebruik van formulieren en te volgen procedures;
• misbruiken bestrijdt, o.m. zwart werk, waardoor sociale zekerheidsrechten onthouden worden aan werknemers, maar waardoor ook de concurrentie vervalst wordt;
• waarschuwend en in laatste instantie sanctionerend optreedt bij inbreuken.

Waarom controleert de RVA bij u?

Een aanzienlijk deel van de onderzoeken vindt zijn oorsprong in de bij de RVA ingediende dossiers onder meer:

• onderzoeken of de aangegeven schorsingen van de arbeidsovereenkomst wegens overmacht, technisch stoornis, economische redenen of slecht weer terecht zijn;
• onderzoeken of de gegevens op de door de werkgever of werknemer ingevulde documenten C4, C3.2 en andere correct zijn;
• ophalen van verplichte documenten.

Een ander deel zijn gerichte routinecontroles vooral om sluikwerk op te sporen:

• controles op de bouwwerven en andere werkplaatsen waarvoor tijdelijke werkloosheid is aangevraagd. Hierbij wordt nagegaan of de verplichte schrappingen op de controlekaart op gewerkte dagen werden aangebracht en andere onderdelen van de sociale wetgeving werden nageleefd;
• controles op de openbare weg of op markten en beurzen om sluikwerk op te sporen van werkgevers of werknemers.

Een deel van de onderzoeken vindt zijn oorsprong in klachten. Met een klacht wordt door de RVA slechts rekening gehouden op voorwaarde dat hij, concrete, precieze en uitvoerige informatie bevat én de indiener zich kenbaar heeft gemaakt. Het is de controleur evenwel verboden u mee te delen dat een klacht aan de basis van een onderzoek ligt. Evenmin mag hij de identiteit meedelen van degene die klacht neerlegt. Zelfs voor de rechtbank is het niet toegelaten daarover iets bekend te maken. De motieven van de klager worden daarbij niet onderzocht, wel of de aangeklaagde feiten juist zijn of niet. Slechts een klein deel van de klachten komen van werknemers, veel klachten tegen werkgevers komen van concurrenten.

Een aantal onderzoeken grijpen plaats in samenwerking met politie, bijvoorbeeld wanneer voertuigen tot staan moeten worden gebracht of iemand moet worden aangehouden.

De bevoegdheden van sommige controlediensten overlappen elkaar, maar ieder heeft zijn eigen specialisatie. Binnen elk arrondissement bestaan er daarom overlegorganen (de 'arrondissementele Inspectiecel') met als betrokken partijen onder meer de controledienst van de RVA, de Politie, de Douane en Accijnzen, de FOD Economie, de RSZ Inspectie, het Toezicht op de Sociale Wetten, de controledienst van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV). Deze cellen staan onder gezag van de arbeidsauditeur. Ze komen bijeen onder meer om collectieve acties tegen relatief zware misdrijven als tewerkstelling van illegalen, koppelbazerij, drugtrafiek en dergelijke voor te bereiden.

In sommige gevallen worden onderzoeken uitgevoerd op last van de arbeidsauditeur.

Welke controlebevoegdheden hebben de sociale controleurs van de RVA?

De sociale controleurs van de RVA hebben dezelfde bevoegdheid als een agent van gerechtelijke politie voor het opsporen van bepaalde overtredingen.

De sociale controleurs kunnen:

• een waarschuwing geven;
• voor overtreders een termijn bepalen om zich in orde te stellen;
• onderzoek voeren, verhoor afnemen en proces-verbaal (P.V.) opmaken.

Bovendien kunnen de sociale controleurs:

• stalen nemen, roerende goederen in beslag nemen of verzegelen, foto's, film- of video-opnamen maken;
• het aanplakken van documenten bevelen.

bvb. kennisgeving van de variabele uurroosters voor deeltijdse werknemers.

• desgevallend zelf documenten opmaken.

bvb. wanneer een werkgever weigert een formulier C4 af te geven kan de sociaal controleur dat zelf opmaken. De sociaal controleur kan in dat geval proces-verbaal opstellen wegens weigering voorgeschreven documenten niet op te maken.

• de rechtbank voorstellen bepaalde handelspraktijken stop te zetten.

bvb. als het bedrijf niet in orde is met de tewerkstelling van vreemdelingen of verplichte sociale documenten niet worden bijgehouden.

• inlichtingen doorgeven aan andere diensten, behalve indien de inlichtingen bekomen werden in het kader van een opdracht van het gerecht (geheim van het strafonderzoek). In dat geval moet hij toestemming krijgen van de gerechtelijke instanties;
• tevens inlichtingen inwinnen bij andere instanties.

Opmerkingen:

De strafrechtelijke PV's worden overgemaakt aan de arbeidsauditeur, die al of niet vervolging instelt. Veruit in de meeste gevallen wordt, wanneer de overtreding bewezen is, een administratieve geldboete opgelegd door de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg. De sociale controleur speelt verder geen rol meer in de afwikkeling. In sommige gevallen is het voorzien dat de directeur van het werkloosheidsbureau een administratieve sanctie oplegt, bijvoorbeeld bij niet-vervanging van een bruggepensioneerde.

Het domein waar de sociale controleur controles kan uitvoeren is beperkt tot de plaatsen waar mensen tewerkgesteld zijn of vermoed worden tewerkgesteld te zijn. Bewoonde lokalen kan hij niet binnentreden tenzij met toestemming van de betrokkenen of mits machtiging van de rechter.

Bij al deze onderzoeken zijn de controleurs gebonden door wettelijke en deontologische verplichtingen. Zo dienen zij onder meer het aan gang zijnde arbeidsproces zo weinig mogelijk te storen. Daarnaast is het zo dat, nadat de controleur zich gelegitimeerd heeft, men zich niet aan de controle mag onttrekken noch de controleur mag verhinderen controle uit te oefenen.

De controleur mag het vertrouwelijk karakter van de sociale gegevens niet schenden door die te gebruiken voor andere doeleinden dan voor de uitoefening van zijn toezichtsopdracht.

Welke wetgevingen vallen onder het toezicht van de sociale controleurs van de RVA?

De sociaal controleur van de RVA is in de eerste plaats belast met het toezicht op de naleving van de wetgeving inzake de toekenning van werkloosheidsuitkeringen, brugpensioen en loopbaanonderbreking, maar heeft ook zeer brede bevoegdheden op andere domeinen.

Vooreerst zijn er de specifieke werkterreinen van de RVA:

• werkloosheidsreglementering, onder meer:
• voldoende loon en bijdragen (zie infofiche recht op uitkeringen - fundamentele principes);
• opzeg- of verbrekingsvergoeding;
• reden van ontslag (zie infofiche ontslag);
• tijdelijke werkloosheid: aangiftes slecht weer, economische oorzaken, overmacht, technisch stoornis en controles van formulieren C3.2 en validatieboek;
• schadeloosstelling van de werknemers getroffen door de sluiting van ondernemingen;
• conventioneel brugpensioen, onder meer naleven van de vervangingsplicht;
• loopbaanonderbreking en tijdskrediet.

Daarnaast is de sociaal controleur bevoegd om de naleving te controleren van andere wetgevingen en reglementeringen die niet uitsluitend tot de bevoegdheid van de RVA behoren zoals:

• arbeidswetgeving;
• bijhouden van sociale documenten van aanwezigheidsregister tot plukkaart in tuinbouw;
• prestaties van deeltijdse werknemers;
• tewerkstelling van werknemers van vreemde nationaliteit;
• controle in verband met voordeelbanenplan en andere tewerkstellingsplannen;
• wetgeving private veiligheid;
• flexi-job.

Wie mag door de sociaal controleurs ondervraagd worden?

De controleurs kunnen iedere persoon die ze noodzakelijk achten voor het onderzoek ondervragen, onder meer:

• de werkgever of zijn aangestelde;
• de werknemers;
• de sociaal verzekerden.

Eens dat zij zich kenbaar gemaakt hebben als sociaal controleur kunnen zij de identiteit van deze personen opnemen of een verklaring van hen afnemen. In dit verband beschikken zij over een dienstkaart.

Van welke documenten kunnen de sociale controleurs kennis nemen?

De sociaal controleurs kunnen kennis nemen van:

• alle documenten die door de werkgever moeten worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard, onder meer:
• personeelsregister;
• individuele rekening;
• studentenovereenkomst;
• aanwezigheidsregister in diamant, landbouw, tuinbouw en horeca;
• documenten in geval van deeltijdse tewerkstelling (bvb. document met de afwijkingen op het werkrooster).
• andere documenten dan degene die verplicht moeten bijgehouden worden:
• onder meer fiscale of boekhoudkundige documenten;
• de schijven van een tachograaf.

Hij/zij kan deze documenten ook in beslag nemen tegen ontvangstbewijs of ze op kosten van de werkgever laten kopiëren.

NB. De notie document dient in uitgebreide zin begrepen te worden: ook informatiedragers als computerbestanden komen in aanmerking.

Wat zijn uw rechten bij controle?

U heeft het recht om:

• een verklaring af te leggen;
• een verklaring af te leggen in de taal van uw keuze en met respect voor uw woordkeuze;
• een afschrift van het PV van misdrijf (met de vaststellingen) te ontvangen binnen de 14 dagen (moet aangetekend verstuurd). Ook indien u als werkgever enkel burgerlijk aansprakelijk is en een ander fysiek persoon de inbreuk pleegde, heeft u recht op een afschrift;
• bij verhoor te eisen dat een bepaalde opsporingshandeling wordt verricht of een bepaald verhoor wordt afgenomen;
• op aanvraag, gratis een afschrift van het PV van verhoor te ontvangen binnen de maand nadat het verhoor plaats vond;
• gebruik te maken van documenten in uw bezit en te eisen dat deze documenten bij het proces-verbaal van verhoor worden gevoegd;
• de naleving van de van toepassing zijnde veiligheidsvoorschriften in uw bedrijf te eisen.