Verlof voor mantelzorg

T164

Laatste update : 29.08.2024

Wat is verlof voor mantelzorg?

Het verlof voor mantelzorg is een nieuw thematisch verlof zoals we reeds het ouderschapsverlof, het verlof voor medische bijstand en palliatief verlof kennen.

Door dit verlof voor mantelzorg, kan de werknemer zijn prestaties volledig of gedeeltelijk onderbreken om hulp of bijstand te geven aan een persoon die wegens zijn hoge leeftijd, gezondheidstoestand of zijn handicap kwetsbaar is en zich in een afhankelijkheidssituatie bevindt. Het moet niet noodzakelijk gaan om een familie- of gezinslid.

Om een verlof voor mantelzorg te kunnen genieten, moet je erkend zijn als mantelzorger van de persoon voor wie je dit verlof wil opnemen. Je moet een erkenningsaanvraag voor de toekenning van sociale rechten door middel van een verklaring op eer indienen bij uw ziekenfonds die een beslissing hierover zal nemen.

Voor alle informatie over de erkenning als mantelzorger kan je contact opnemen met je ziekenfonds.

Een erkenning als mantelzorger voor de toekenning van sociale rechten die in aanmerking kan komen voor het verlof voor mantelzorg blijft 1 jaar geldig vanaf de ondertekening van de verklaring op erewoord maar kan verlengd worden.

Vanaf 01.09.2020 is het mogelijk om als erkende mantelzorger het nieuwe thematisch verlof aan te vragen bij de werkgever en de RVA.

Welke reglementering is van toepassing?

Het verlof voor mantelzorg is geregeld in de artikelen 100ter en 102ter van de Herstelwet van 22 januari 1985.

Voor de statutaire personeelsleden van de federale overheid en de personeelsleden van de autonome overheidsbedrijven, is het verlof voor mantelzorg geregeld in het KB van 19.10.2020, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 02.12.2020.

Wie kan verlof voor mantelzorg nemen?

Vanaf 1.9.2020 is het verlof voor mantelzorg van toepassing op:

  • de werknemers uit de private sector en de contractuele personeelsleden van de publieke sector (dus personeelsleden met een arbeidsovereenkomst);
  • de statutaire personeelsleden van de overheden van de gewesten en de gemeenschappen.

Vanaf 01.01.2021 kan het verlof voor mantelzorg worden verkregen door het statutair personeel van de federale overheid en het personeel van de autonome overheidsbedrijven.  

Algemene opmerking

Het verlof voor mantelzorg is een recht. Het kan u niet geweigerd worden wanneer de overheid waarvoor u werkt dit in zijn reglementering heeft voorzien.

Opmerking voor de statutaire personeelsleden van niet-federale diensten

De reglementering van het verlof voor mantelzorg is niet automatisch van toepassing op statutaire personeelsleden van de deelstaten.

Het bevoegde gewest of de bevoegde gemeenschap moet eerst het verlof voor mantelzorg in zijn of haar eigen reglementering opnemen.

Als je dus statutair bent bij een administratie of overheidsdienst die afhangt van een gewest, een gemeenschap, een lokaal bestuur, een provinciaal bestuur of het onderwijs, neem dan contact op met de overheid waarbij je werkt, om te weten of je recht hebt op het nieuwe verlof voor mantelzorg. Als dat het geval is, kun je onderbrekingsuitkeringen krijgen van de RVA aan dezelfde voorwaarden als de andere werknemers. 

Welke onderbrekingsmogelijkheden zijn er?

Je kunt het verlof voor mantelzorg onder volgende vormen nemen:

  • via een halftijdse onderbreking, om je prestaties te verminderen en nog 50% van een voltijdse uurregeling te blijven werken;
  • via een onderbreking met 1/5, om je prestaties te verminderen en nog 80% van een voltijdse uurregeling te blijven werken;
  • via een volledige schorsing, om volledig te stoppen met werken.

Wat zijn de voorwaarden om een verlof voor mantelzorg te bekomen?

1.     Anciënniteitsvoorwaarde

Er is geen anciënniteitsvoorwaarde voor de opname van het verlof voor mantelzorg.

2.     Tewerkstellingsvoorwaarden

Op de begindatum van het verlof voor mantelzorg moet je als volgt tewerkgesteld zijn:

  • voltijds, als je een 1/5 onderbreking vraagt;
  • voltijds, als je een 1/2 onderbreking vraagt;
  • Er is geen tewerkstellingsvoorwaarde voor de volledige schorsing.

3.     Erkenning als mantelzorger

Zowel ten aanzien van je werkgever als van de RVA moet je het bewijs toevoegen dat je erkend bent als mantelzorger van de zorgbehoevende persoon

4.     Cumulatie met inkomsten of activiteiten

Bovendien mag je geen activiteit uitoefenen die niet mag worden gecumuleerd met de uitkeringen. Je dient alle cumulregels zoals voorzien door de reglementering voor de medische bijstand van je sector na te leven. In infoblad T1 vind je daar meer informatie over.

5.     Andere toegangsvoorwaarden

De andere toegangsvoorwaarden die niet specifiek geregeld zijn, zijn dezelfde als bij verlof voor medische bijstand. Dit betekent dat de regels voor het verlof voor medische bijstand afhankelijk zijn van de sector. Bijgevolg, zijn de toepasselijke regels deze van:

  • het KB van 10.08.1998 voor de werknemers van de privésector en de provinciale en lokale besturen;
  • het KB van 10.06.2002 voor de werknemers van de autonome overheidsbedrijven;
  • het KB van 07.05.2999 voor de werknemers van de publieke sector;
  • het KB van 12.08.1991 voor de werknemers van het onderwijs;
  •  ….

Hoe lang kan ik verlof voor mantelzorg nemen?

Krediet per werknemer

Ook al is de werknemer erkend als mantelzorger voor meerdere personen, het recht op de volledige schorsing bedraagt maximum zes maanden over de gehele beroepsloopbaan of maximum 12 maanden in geval van een opname in een halftijdse of 1/5 onderbreking.

Krediet per zorgbehoevende persoon

Vanaf 01.09.2021, kan een werknemer per zorgbehoevende persoon :

  • ofwel 3 maanden voltijds;
  • ofwel 6 maanden halftijds of 1/5;
  • ofwel een combinatie van beide vormen van vermindering;
  • ofwel een combinatie van vermindering en volledige onderbreking

verlof voor mantelzorg nemen.

De werknemer heeft de mogelijkheid om de 3 maanden voltijds verlof voor mantelzorg per zorgbehoevende persoon op te splitsen in periodes van 1 maand of een veelvoud daarvan. Hij kan ook de 6 maanden halftijds of 1/5 verlof voor mantelzorg opsplitsen in periodes van 2 maanden of een veelvoud daarvan. 

Voorbeeld

Een werknemer vraagt een voltijds verlof voor mantelzorg van 1 maand voor patiënt A. Hij heeft nog steeds de mogelijkheid om voor patiënt A deze onderbrekingen te vragen:

  • ofwel een voltijdse onderbreking van 2 maanden of 2 x 1 maand;
  • ofwel een halftijdse onderbreking van 4 maanden of 2 x 2 maanden;
  • ofwel een 1/5 onderbreking van 4 maanden of 2 x 2 maanden;
  • een combinatie van halftijdse onderbrekingen en 1/5 onderbreking van 4 maanden (2 maanden halftijds en 2 maanden 1/5);
  • een combinatie van een voltijdse onderbreking van 1 maand en een halftijdse of 1/5 onderbreking van 2 maanden.

Welke formaliteiten moet je vervullen om verlof voor mantelzorg te verkrijgen?

Bij elke aanvraag om verlof voor mantelzorg moet je 2 verschillende stappen zetten:

1. De werkgever schriftelijk in kennis stellen van je voornemen;

2. Een aanvraag indienen bij de RVA

De 2 stappen in die procedure, evenals de behandeling van je aanvraag door de RVA, worden uitgelegd in het infoblad T14

Hoeveel bedraagt de onderbrekingsuitkering?

Principe

De onderbrekingsuitkering is forfaitair.  Het bedrag wordt niet berekend in functie van uw loon.

Waar kan je de geldende bedragen raadplegen?

De onderbrekingsuitkeringen voor het verlof voor mantelzorg zijn deze die gelden voor het verlof voor medische bijstand.

Om het bedrag te kennen van de onderbrekingsuitkeringen kun je de rubriek " 'barema's'", in het gedeelte documentatie van onze site raadplegen.

Wanneer verliest je je recht op onderbrekingsuitkeringen?

Je recht op onderbrekingsuitkeringen gaat verloren:

  • aan het einde van de maximale vergoedbaarheidstermijn of aan het einde van de termijn vermeld in de overeenkomst met je werkgever, behalve indien die termijn wordt verlengd na onderling akkoord;
  • vanaf de dag waarop je het werk hervat bij dezelfde of bij een andere werkgever;
  • vanaf de dag waarop je arbeidsovereenkomst eindigt;
  • vanaf de dag waarop je een pensioen ontvangt;
  • vanaf de dag waarop je een ander politiek mandaat uitoefent dan gemeenteraadslid of OCMW-raadslid (in geval van tewerkstelling bij een autonoom overheidsbedrijf);
  • vanaf de dag waarop je gedurende meer dan 12 maanden een volledige loopbaanonderbreking cumuleert met een zelfstandige activiteit;
  • vanaf de dag waarop je gedurende meer dan 24 maanden een halftijdse onderbreking of 60 maanden een 1/5 onderbreking cumuleert met een zelfstandige activiteit;
  • vanaf de dag waarop je een zelfstandige activiteit aanvat tijdens een periode van gedeeltelijke loopbaanonderbreking;
  • vanaf de dag waarop je een nevenactiviteit in loondienst aanvat;
  • vanaf de dag waarop je het aantal uren van je nevenactiviteit in loondienst uitbreidt.

Kan je de periode van verlof voor mantelzorg vroegtijdig stopzetten?

Akkoord van de werkgever

Je kan je periode van verlof voor mantelzorg vroegtijdig stopzetten, mits akkoord van je werkgever.

Dat akkoord moet zowel gaan over de vervroegde stopzetting zelf als over de datum ervan. Als je werkgever akkoord gaat, breng je de RVA daar schriftelijk van op de hoogte. Daarvoor kun je het formulier 'aangifte van wijziging van gegevens' gebruiken. Dat vind je op onze website. Het ingevulde en ondertekende formulier stuur je dan naar het RVA-kantoor dat je dossier beheert.

Impact op de uitkeringen en op het krediet

Als het verlof voor mantelzorg wordt stopgezet tijdens de minimumduur hoef je de onderbrekingsuitkeringen die je ontving niet terug te betalen aan de RVA.

Opgelet: de niet-opgenomen dagen om tot de minimumduur te komen worden wel in mindering gebracht van het totale krediet.

Voorbeeld : u vraagt 2 maanden 1/5 verlof voor mantelzorg en stopt na 1 maand met akkoord van de werkgever. U moet de 1 maand uitkeringen die u ontvangen heeft niet terugbetalen maar de 1 maand krediet om tot de minimumduur te komen zullen in mindering worden gebracht van het totale krediet.

Verzaking aan deze kredietverrekening omwille van uitzonderlijke omstandigheden

Als je wegens uitzonderlijke omstandigheden die minimumduur niet hebt gerespecteerd, kun je een gemotiveerde aanvraag indienen tot verzaking aan deze kredietverrekening.

Je moet die aanvraag opsturen naar de directeur van het RVA-kantoor, die ze zal overmaken aan de administrateur-generaal. De administrateur-generaal kan afzien van de verrekening van het krediet, als hij de omstandigheden als uitzonderlijk beschouwt.

Overlijden patiënt

Als de patiënt overlijdt tijdens de onderbreking kan je:

  • ofwel je lopende onderbreking tot de oorspronkelijk gevraagde einddatum voortzetten. Je hoeft dan geen andere formaliteiten te vervullen bij de RVA.
  • ofwel zet je de lopende periode vroegtijdig stop mits akkoord van je werkgever en volg je de hierboven beschreven procedure om de RVA op te hoogte te brengen. In dergelijk geval zullen de niet-opgenomen dagen om tot de minimumduur te komen niet in mindering gebracht van het totale krediet.

Komen de periodes van loopbaanonderbreking in het kader van het verlof voor mantelzorg in aanmerking voor de berekening van de totale duur van de loopbaanonderbreking of van het “tijdskrediet”?

NEEN, er wordt geen rekening gehouden met de periodes van loopbaanonderbreking in het kader van het verlof voor mantelzorg om voor de berekening van de maximumduur van de loopbaanonderbreking of van het “tijdskrediet” die je in het totaal kunt genieten in de loop van uw loopbaan.

Ben je tijdens de periode van loopbaanonderbreking in het kader van mantelzorg beschermd tegen ontslag?

Zowel bij volledige als bij gedeeltelijke loopbaanonderbreking ben je beschermd tegen ontslag.

Die bescherming gaat in op de dag van het akkoord of, indien je gebruik maakt van een recht, op de dag van de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever. Ze eindigt 3 maanden na de loopbaanonderbreking.

Tijdens die beschermde periode mag je werkgever je arbeidsovereenkomst niet eenzijdig beëindigen, tenzij om dringende of voldoende redenen.

Als voldoende reden wordt beschouwd een door de rechter als zodanig erkende reden waarvan de aard en de oorzaak vreemd zijn aan de loopbaanonderbreking.

Geeft je werkgever toch een opzegging wanneer je in volledige onderbreking bent, dan kan de opzeggingstermijn pas beginnen lopen na het einde van je volledige onderbreking. De opzeggingstermijn kan daarentegen wel beginnen lopen tijdens een periode van halftijdse of 1/5 onderbreking.

In geval van onmiddellijke verbreking van de overeenkomst (zonder het presteren van de opzegging), is de verbrekingsvergoeding gelijk aan de duur van de opzeggingstermijn (berekend alsof de werknemer zijn prestaties niet verminderd had) en in functie van het laatste loon (d.w.z. op grond van het verschuldigd loon voor verminderde prestaties).

Ontslaat je werkgever je tijdens de beschermde periode zonder dringende of voldoende reden, dan moet hij je - bovenop de normale opzeggings- of verbrekingsvergoeding - een forfaitaire vergoeding betalen die gelijk is aan 6 maanden loon op grond van het verminderd loon in geval van vermindering van de prestaties.

Bij ontslag moet je onmiddellijk en schriftelijk het bevoegde RVA-kantoor verwittigen.

Welke invloed hebben de onderbrekingsuitkeringen op uw belastingen?

De onderbrekingsuitkering is belastbaar.  Fiscaal gezien wordt zij beschouwd als een vervangingsinkomen.

Inhouding van bedrijfsvoorheffing

Alle onderbrekingsuitkeringen zijn onderworpen aan een bedrijfsvoorheffing.

Door die inhouding aan de bron daalt het bedrag van uw onderbrekingsuitkering maar het voordeel daarvan is dat je minder belastingen zal moeten bijbetalen na de definitieve berekening ervan.

De bedrijfsvoorheffing die ingehouden wordt op je uitkering bedraagt:

  • 10,13% indien je in volledige loopbaanonderbreking bent;
  • 17,15% indien je in halftijdse of 1/5 onderbreking bent.

Eventuele vrijstelling van de bedrijfsvoorheffing

Indien je een Franse grensarbeider bent of indien je een Franse fiscale inwoner bent met de Franse nationaliteit en je je loon ontvangt van een Belgische openbare werkgever, kun je vrijstelling bekomen van de bedrijfsvoorheffing.

Indien je tijdens de loopbaanonderbreking dat statuut verliest, moet je het RVA-kantoor verwittigen omdat je dan geen recht meer hebt op de vrijstelling van bedrijfsvoorheffing.

Voor meer informatie hieromtrent kun je het infoblad “Kunt u vrijgesteld worden van de bedrijfsvoorheffing ingehouden op de onderbrekingsuitkeringen” raadplegen.

Belastingaangifte

Met de fiche 281.18, waarop het totaal van de ontvangen uitkeringen vermeld staat en, in voorkomend geval, het totaal van de bedrijfsvoorheffing ingehouden tijdens het belastingjaar kun je je belastingsaangifte invullen.

In geval van laattijdige betaling, zullen de ontvangen sommen vermeld staan op de fiche 281.18 van het jaar van de betaling.

Die fiche wordt je elektronisch toegestuurd.  Je kunt de fiche raadplegen in je ‘e-Box’ of via je dossier ‘loopbaanonderbreking/tijdskrediet’. Dat kan ook via ‘Tax-on-web/My Minfin’.

De e-Box is de onlinedienst van de sociale zekerheid. Het is een beveiligde en persoonlijke elektronische mailbox waarmee elke burger op een gecentraliseerde manier officiële documenten kan ontvangen van de verschillende instellingen van de sociale zekerheid, waaronder de RVA. 

Meer informatie over de e-Box vindt u op www.myebox.be.

Wilt u toch nog een papieren exemplaar van uw fiscale fiche ontvangen? Dan kunt u dat opvragen bij uw RVA-kantoor.

Bijkomende inlichtingen?

Voor alle bijkomende vragen over de invloed van onderbrekingsuitkeringen op de berekening van uw belastingen, kunt u terecht bij uw belastingadministratie.

U vindt de contactgegevens van uw belastingadministratie op de website van de Federale Overheidsdienst Financiën https://financien.belgium.be

Welke invloed heeft de loopbaanonderbreking in het kader van het verlof voor mantelzorg op je pensioen?

Hebt u vragen over de gelijkstelling van periodes van loopbaanonderbreking voor uw pensioen, surf dan naar www.mypension.be of neem contact op met de gratis pensioenlijn 1765.

Hebt u recht op een aanmoedigingspremie?

In sommige gevallen en onder bepaalde voorwaarden betaalt de Vlaamse Gemeenschap, naast de uitkering van de RVA, een aanmoedigingspremie.

U vindt alle informatie over de aanmoedigingspremie op www.vlaanderen.be.

Voor meer inlichtingen en voor info over de voorwaarden kunt u terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn 1700 of neemt u contact op via e-mail aanmoedigingspremie@vlaanderen.be

Bestaan er andere vormen van loopbaanonderbreking naast die voorzien in het kader van het verlof voor mantelzorg?

Ja. Naast het verlof voor mantelzorg kun je je prestaties onderbreken of verminderen in het kader van andere thematische verloven of van een tijdskrediet (in de privésector) of een gewone loopbaanonderbreking (in de openbare sector).

De thematische verloven

De thematische verloven zijn specifieke vormen van loopbaanonderbreking die inspelen op specifieke behoeften. Naast het verlof voor mantelzorg bestaan er nog drie andere thematische verloven:

  • de medische bijstand, dat maakt het je mogelijk om te zorgen voor een zwaar ziek familielid of een zwaar ziek gezinslid;
  • het palliatief verlof; het biedt je de mogelijkheid om bijstand te verlenen aan een persoon die aan een ongeneeslijke ziekte lijdt en terminaal is;
  • het ouderschapsverlof; het biedt je de mogelijkheid om te zorgen voor uw kind(eren) jonger dan 12 jaar (of jonger dan 21 jaar, in geval van een handicap van minstens 66% of minstens 4 punten in pijler 1 of minstens 9 punten in de 3 pijlers samen van de medisch-sociale schaal, in de zin van de kinderbijslagreglementering.

Het tijdskrediet in de privésector

Naast de thematische verloven heb je, indien je in de privésector werkt, ook de mogelijkheid om een tijdskrediet te bekomen.

Het tijdskrediet kan gevraagd worden omwille van de volgende motieven:

  • zorg of medische bijstand verlenen aan een zwaar ziek gezins- of familielid tot de 2de graad;
  • palliatieve zorgen verstrekken;
  • zorgen voor zijn zwaar ziek minderjarig kind;
  • zorgen voor zijn gehandicapt kind jonger dan 21 jaar.

Opgelet! De toegangsvoorwaarden, de duur, de aanvraagprocedure en de onderbrekingsuitkeringen met motief zijn verschillend van deze voorzien in het kader van het verlof voor medische bijstand. Voor meer inlichtingen: zie de rubriek “FAQ”.

In het infoblad T160 vind je alle details van de reglementering van het tijdskrediet met motief.

De gewone loopbaanonderbreking in de openbare sector

Naast de thematische verloven heb je, indien je in de openbare sector werkt (dat wil zeggen in een autonoom overheidsbedrijf, in een administratie of een dienst die ervan afhangt of in het onderwijs) ook de mogelijkheid om een gewone loopbaanonderbreking te bekomen.

De gewone loopbaanonderbreking kan om eender welk motief worden gevraagd.

Opgelet! De toegangsvoorwaarden, de duur en de uitkeringen voor de gewone loopbaanonderbreking verschillen van deze voorzien in het kader van het verlof voor mantelzorg. Bovendien:

  • gelden in de administraties en de diensten die ervan afhangen andere regels, afhankelijk van de bevoegde overheid (federale, regionale, communautaire overheid ...);
  • gelden in het onderwijs en de CLB andere regels, afhankelijk van de bevoegde gemeenschap (Vlaamse, Franse of Duitstalige Gemeenschap).

Bijkomende informatie

Indien je meer informatie wenst over het palliatief verlof, het ouderschapsverlof, het tijdskrediet of de gewone loopbaanonderbreking in de openbare sector, kun je daarover verschillende infobladen raadplegen. Je vindt ze op onze website: www.rva.be.